İç ve dış buhranlarla boğuşmak zorunda kalan Sultan Abdulhamid, geliştirdiği siyasi deha ürünü politikalarıyla içeride istikrarı sağlamaya ve uluslararası siyasette bir denge oluşturmaya çaba sarfetmiştir. Onun geliştirdiği dâhiyane dış politikası hemen her kesim tarafından takdirle karşılanmıştır. Bir Batılı bilim adamı, ‘O, bastonunu Karadeniz’e sokar, Akdeniz’i karıştırırdı’ diyerek onun bu siyasi dehasına işaret etmiştir.

Son derece önemli hadiselerin yaşandığı Sultan II. Abdulhamit döneminin henüz hak ettiği objektif araştırma ve incelemelere konu edilmediğini düşünüyoruz. Pek çok konuda yaşandığı gibi bu dönem hakkında da siyasi ve ideolojik tutumlardan kaynaklanan sebeplerle kimileri onun hakkında aşırı övgü ve methiyelerde bulunurken kimileri ise aşırı bir karalama yoluna gitmiştir. Bazı araştırmacılar onu ulu hakan ilan ederken bazıları ise onu diktatör ve kızıl sultan olarak tanımlamıştır.. Bu yanlı tutum öyle bir noktaya ulaşmıştır ki ünlü bir mütefekkirimiz “Abdulhamid hakkında söylenen her olumsuz iddiayı tersine çevirdiğimizde doğruyu bulacağız.” diyecek kadar kategorik bir değerlendirmede bulunma ihtiyacı hissetmiştir. Tarihi gerçekliklerin, objektif inceleme ve analizlerle ortaya konulması akademiyanın önemli görevlerinden biridir. Bu gerçekliklerin kişisel tercihlere, ideolojilere veya iç siyasete malzeme yapılmaması, bilimsel ve objektif bir yöntemle ele alınarak gerçeğin olduğu gibi ortaya konulması son derece önemlidir. Bu zaviyeden baktığımızda her lider gibi doğru ve yanlış icraatlarının bulunması tabii olan II. Abdulhamid’in 33 yıllık döneminin detaylı ve bilimsel araştırmalarla ortaya konulması ve üniversitelerde okutulması bir görev olarak önümüzde durmaktadır.

İCİNDEKİLER

Takdim Konuşması – Prof. Dr. Enver Arpa (ASBÜ/DOAF Müdürü)

Açış Konuşması - Prof. Dr. Mehmet Barca (ASBÜ Rektörü)

Abdulhamid’in İslam Birliği Siyaseti 

Prof. Dr. İhsan Süreyya Sırma (Siirt Üniversitesi)

السلطان عبد الحميد الثاني والأرض المقدسة (بيت المقدس)

(Sultan Abdulhamid ve Beytu’l Makdis)

Prof. Dr. Abdulfettah el-Awaisi (ASBÜ)

Sultan Abdulhamid ve İslamcılık 

Prof. Dr. Ejder Okumuş (ASBÜ)

الاقتصاد العثماني في عهد السلطان عبد الحميد الثاني ١٨٧٦-١٩٠٩م

(Sultan Abdulhamid Döneminde Osmanlı Ekonomisi 1876-1909)

Dr. Ashraf Mohamed Dawaba (İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi)

Modernizing Beirut During The Reign Of Sultan Abdulhamid II

(Sultan II. Abdulhamid Döneminde Beyrut’un Modernleşme Süreci)

Prof. Dr. Omar Khaled Tadmorî (Beyrut Üniversitesi)

العلاقات المصرية التركية فى عهد السلطان عبد الحميد الثاني وانعكاسها على العمارة والفنون فى مصر

(Sultan Abdulhamid Döneminde Türk Mısır İlişkileri ve Mimari ve Sanata Yansımaları)

Dr. Amal Mahfouz Ahmed Gomaa (Mısır Tarihi Eserler Bakanlığı)

العلاقات الخارجية للسلطان عبد الحميد الثاني ودورها الحضاري في توطيد الصلة بإمبراطورية كانم برنو

(Sultan II. Abdulhamid’in Dış İlişkileri ve Kanim Barnu İmparatorluğu İle Bağları Güçlendirmedeki Rolü)

Dr. İbrahim Muhammed Hasan (Midgirî Üniversitesi–Nijerya)

Economic Thought & Policies in The Hamidi Era

(Sultan Abdulhamid Döneminde İktisat Düşüncesi ve Politikaları)

Prof. Dr. Ma’bid el-Jarhî (ASBÜ)

مصر والمسألة المصرية في إستراتيجية السلطان عبد الحميد الثاني

(Sultan Abdulhamid’in Mısır ve Mısır Meselesindeki Stratejisi)

Dr. Ahmed Abdelwahab Ibrahim (Asya Kültür Merkezi Müdürü-Mısır)

Sultan II. Abdulhamid’in Afrika Politikası 

Dr. Hasan Barlak (Sinop Üniversitesi)

سياسات السلطان عبد الحميد الثاني وأثرها في نشأة العراق الحديث

(Sultan Abdulhamid’in Takip Ettiği Siyasetin Irak’ın Gelişmesine Etkisi) Dr. Othman Saeed Houran (Yalova Üniversitesi)

II. Abdulhamid’in İttihad-ı İslam Siyasetinin Milis Kuvvetleri:

Hamidiye Alayları-Afrika Örneği

Prof. Dr. İbrahim Özçoşar (Artuklu Ün.)- Abdüsselam Ertekin (Dicle Ün.)

سياسة السلطان عبد الحميد خان الثاني النفطية في ولايتي الموصل وبغداد

(Sultan II. Abdulhamid’in Musul ve Bağdat Eyaletlerine Yönelik Petrol Politikası)

Dr. Mohanad Abdullah Yousuf Alalam (Yalova Üniversitesi)

II. Abdulhamid’in Arnavutlara Karşı Yakınlaşma Siyaseti

Agron İslami (Ali Hadri Tarih Enstitüsü–Prishtina)

موقف السلطان عبد الحميد الثاني من الثورة العرابية

(Sultan Abdulhamid’in Mısır Urabî Devrimine Karşı Tutumu)

Muhammed İlhami (Türk-Mısır Araştırmaları Merkezi)

II. Abdulhamid’in Afrika Elçisi Sadık el-Müeyyed ve Senusîler 

Dr. Yasemin Barlak (Sinop Üniversitesi)

Boundaries of The Mutasarrifate of Kudüs-i Şerif During The Reign of Sultan Abdulhamid II

(Sultan Abdulhamid Döneminde Kudüs Mutasarrıflığının Sınırları)

Dr. Khalid Abdelfettah El-Awaisi (Artuklu Üniversitesi)