Batı’yı tanımak öyle zannedildiği kadar kolay bir iş değildir ve bir yöntem ve eleştirel düşünce gerektirir. Bu noktada kitabımızın konusunu teşkil eden sosyalizm 19. yy.dan başlayarak kendi tarihsel-toplumsal anlamının ötesinde Müslümanlar için de özel bir önem ifade etmektedir. Sosyalizm; Batı düşüncesi, siyaseti ve uluslar arası ilişkileri bakımından bize ’’muhalif’’ bir sistem sunmakta, analitik bir Batı okuması (Oksidentalizm) imkânı vermektedir. Hatta en uç ihtilalci yorumu Marksizm, Batı sisteminden tam bir ’’kopuş’’, yeni bir çağ başlatma iddiasındadır. dolayısıyla sosyalizmi tanımak, düşmanımızın en yakın düşmanını tanımaktır. Bu tespit de bize değil, geçtiğimiz yüzyılın İslamcı aydınlarına aittir. ’’Marksist’’ hareketler bir yana; 2017’de üzerinden tam yüz yıl geçecek olan Bolşevik İhtilaliyle kurulan diyalogdan başlayarak sosyalizmin İslam dünyasına gerçekçi etkisi işte bu espriden hareketle aslında bizzat dönemin İslamcılarının eliyle olmuştur.

 

İÇİNDEKİLER

 

KISALTMALAR                                                                         

ÖN SÖZ

                                                                                                  

GİRİŞ                                                                                       

1. KOMÜNLERİN DOĞUŞU VE SAĞ’DAN SOL’A ZİHNİYET DÖNÜŞÜMÜ...

1.1. Milli Monarşiler ve 1789 Burjuva İhtilali                         

2. KAPİTALİZM VE İŞÇİ SINIFININ DOĞUŞU

2.1. 1830 Burjuva İhtilalleri                                        

2.2. 1848 İhtilalleri ve Çartist Hareket

2.3. 19. yy.da Komünizm ve Sosyalizm

2.3.1. Komünizm

2.3.2. Sosyalizm

2.4. 1871 Paris Komünü

3. NASYONAL VE ENTERNASYONAL SOSYALİZM                

4. SOSYALİZM VE LİBERALİZM ARASINDA DEMOKRASİ

 

I. BÖLÜM

SOSYALİZMİN OSMANLI’YA İNTİKALİ 

1. DOĞU-BATI FARKLILAŞMASI VE ATÜT TARTIŞMALARI

1. 1. Feodalite ve Asya’dan Kopan Avrupa

1. 2. Değişemeyen Sistemin Çöküşü ve Sömürgeleşme

2. MÜSLÜMAN OSMANLI AYDINLARI VE ERKEN DÖNEM SOS­YALİZM TARTIŞMALARI

2. 1. Sosyalizmin Osmanlıcası: “İştirakçilik”

2. 2. 1871 Paris Komünü ve Osmanlı Aydınları

2. 3. “Sosyalizm İyi, Komünizm Kötü”

2. 4. Cezayir’in Sömürgeleştirilmesi ve Paris Komünü

3. TANZİMAT SOSYALİZMİ: GAYRİMÜSLİMLER VE SOL-BATICILIK

3. 1. Komprador Burjuvaziden Sosyalizme Gayrimüslim Tebaa

3. 2. Müslüman Tebaada Sosyalizme Yöneliş

3. 3. İştirakçi Hilmi ve Osmanlı Sosyalist Fırkası

3. 4. Afgani ve Sosyalizm

4. İTTİHAT-TERAKKİ VE KORPORATİZM

 

II. BÖLÜM

1917 BOLŞEVİK İHTİLALİ, RUSYA MÜSLÜMANLARI VE TÜRKİYE  

1. İHTİLAL ÖNCESİ RUSYA

1.1. Bir Asya Despotizmi Olarak Rusya

1.2. Narodnizm’den Marksizm’e Devrimci Muhalefet ve Sovyetler

2. İHTİLAL VE BATI

2.1. I. Dünya Savaşı ve Çar’ın Sonu

2.2. 1918-1922 Rus İç Savaşı

2.3. Bolşevizm Karşısında Avrupa Solu

2.4. Marks’ın Antiemperyalist Yorumu: Leninizm

3. İHTİLAL, EMPERYALİZM VE RUSYA MÜSLÜMANLARI

3.1. Modern Düşünceye Açılan Kapı: Ceditçilik

3.2. 1905 Devrimi ve Müslümanların Örgütlenme Faaliyetleri

3.2.1. Vahidov ve Müslüman Sosyalist Komitesi

3.2.2. Galiyev ve Müslümanlar İçin Sosyalizm

3.2.3. Muhafazakârların Bağımsızlık Arayışı ve Bolşevikler

3.2.4. Müslüman Sosyalistler ve İdil-Ural Cumhuriyeti

3.2.5. Mustafa Suphi Vakıası

3.3. Bolşeviklerle İlişkiler Bozuluyor

3.4. Bolşevik İhtilali ve Kafkaslar

4. SOSYALİZM TÜRKİYE’DE

4.1. Devrimin İstanbul’daki Yankısı

4.2. Anadolu Direnişine Bolşevik Destek

4.3. Türkiye’de İngiliz-Rus Rekabeti ve Yansımaları

4.3.1. Kars İslam Şûrası

4.3.2. Türkiye Sosyalist Fırkası (TSF)

4.3.3. Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası (TİÇSF)

4.3.4. Mustafa Kemal, Karakol Cemiyeti ve Bolşevikler

5. ANADOLU’DA DOLAŞAN HAYALET: YEŞİL ORDU

5.1. Enver Paşa, HŞF ve Şûra Hükümetleri

5.2. İlk “Yeşil Kuşak” Projesi: Kafkas Seddi

5.3. Efsaneden Gerçeğe Yeşil Ordu

5.3.1. Anadolu’da Bolşevik Faaliyetleri ve Çerkez Ethem

5.3.2. Bolşevikler Lehinde - Aleyhinde Fetvalar ve Basın

5.4. Bakü Kurultayı ve Sonrası

5.5 Türkiye Komünist Partisi (TKP-Bakü)

5.6 İngilizler ve Bolşevikler Arasında Mustafa Kemal

5.7. Anadolu’da Sıcak Savaş’tan Soğuk Savaş’a

5.7.1. Resmi Türkiye Komünist Partisi (TKP-Resmi)

5.7.2. Halk İştirâkiyûn Fırkası (THİF)

6. REELPOLİTİĞİN ZAFERİ VE TASFİYELER

6.1. Çerkez Ethem’in Tasfiyesi

6.2. Mustafa Suphi’nin Tasfiyesi

6.3. THİF’nin Tasfiyesi

6.4. Enver Paşa’nın Tasfiyesi

6.5. Galiyev’in Tasfiyesi

7. BATI VE MUHAFAZAKARLIK KISKACINDA KEMALİZM

7.1. Seküler Sol: Tanzimat Sosyalizmine Dönüş

7.2. Kemalizm’e Sosyalist Ruh

8. SOĞUK SAVAŞ’TA İSLAM-SOSYALİZM TARTIŞMALARI

8.1. Kerim Sadi: Türkiye’nin Plehanov’u

8.2. Yeni Dünya Düzeni ve Çok Partili Hayat

8.3. Hikmet Kıvılcımlı: İslam’a Marksist Bakış

8.4. 27 Mayıs, Yön ve “İslam Sosyalizmi” Tartışması

8.4.1. Garaudy Tartışması ve İslam Sosyalizmi Kitabı

8.4.2. Garaudy Ne Demişti?

8.5. Hilmi Özgen: Sosyalizm ve Komprador Gayrimüslimler

8.6. Nurettin Topçu: Hareket Dergisi ve Anadolu Sosyalizmi

8.7. Kemal Tahir: Osmanlı ve ATÜT Tartışmaları

8.8. Cemil Meriç: Müslüman Sosyalistlerin Dilemması

8.9. Erbakan: “Yeşil Komünizm”

 

III. BÖLÜM

İRAN VE ARAP DÜNYASINDA SOSYALİZM 

1. İRAN

1. 1. 19. yüzyılda İran

1.1.1. Modernleşme ve Ulemanın Rolü

1. 2. Bolşevik İhtilali ve İran

1. 2. 1. Bolşevizm Rüzgârı İran’da

1. 2. 2. Gilan Şûra Hükümeti

1. 2. 3. Şah Rıza ve Batıcı Modernleşme

1. 3. Soğuk Savaş Yıllarında İran

1. 3. 1. Muhalefet, Din ve Sosyalizm

1. 3. 2. Ulusal Cephe İktidarı ve Sol İttifak

1. 4. Ali Şeriati ve İslam Sosyalizmi

1. 4. 1. Monarşi, Molla ve Marks Arasında Şeriati

1. 4. 2. Şeriati ve Sosyalizm

1. 4. 2. 1. Ne İdealizm Ne Materyalizm: Praksis

1. 4. 2. 2. İnkılâpçı ve Sosyal Adaletçi: Ebû Zer

1. 4. 2. 3. Kıst ve Adalet

2. ARAP SOSYALİZMİ

2. 1. Mısır

2. 1. 1. Sosyalizm Arap Dünyasında

2. 1. 2. Bolşevik İhtilali Sonrası Arap Sosyalizmi

2. 1. 3. 1936 Antlaşması

2. 1. 4. Nâsır ve Hür Subaylar İhtilali

2. 1. 4. 1. Nâsır ve Müslüman Kardeşler

2. 1. 4. 2. Bandung Konferansı

2. 1. 4. 3. Altı Gün Savaşı ve Nâsır’ın Sonu

2. 1. 5. Hasan Hanefi: İslami Sol

2. 2. Suriye ve Irak

2.2.1. Baas: Emperyalizme Karşı Milliyetçi Sosyalizm

2.2.2. Mustafa Sıbai ve İslami Sosyalizm Kitabı

2.2.2.1. İslami İlkelere Göre Devletçilik

2.2.2.2. Ticaret ve Tefecilik Arasında İslam

 

SONUÇ

KAYNAKÇA